Bunari

Bunari su iskopine ili bušotine kreirane u zemlji kopanjem, pobijanjem ili bušenjem da bi se pristupilo podzemnim vodama odnosno izdanima. Voda iz bunara se može crpiti različitim konstrukcijama pumpi na ručni ili električni pogon. Crpljenje vode iz kućnih bunara, se takođe može obavljati i kofama, koje se podižu ručno ili mašinski. Bunari se međusobno razlikuju po dubini, karakteru nivoa vode (arteski sa nivoom vode pod pritiskom i obični sa nivoom vode ispod površine terena) i kvalitetu vode (bunari termalne, mineralne ili pitke vode).

U prošlosti svi bunari su bili ručno kopani. Nisu imali električne pumpe, a voda se izvlačila ili kantama ili pomoću mehaničkih pumpi. Varirali su veličinom, ali obično su bili dovoljno veliki da jedan ili više ljudi može da stane u njih. Najčešće su bili dubine do 60 metara. Zidovi su najčešće osigurani lomljenim kamenom ili ciglom, kako bi se spriječilo obrušavanje, te da se zaštite ljude koji kopaju ili povremeno ulaze u bunar radi češćenja. Međutim, u novije vrijeme su se izvodili kopani bunari večeg prečnika primjenom kesona. Ovaj vid bunara je napušten zbog velikih rizika i čestih nesretnih slučajeva sa smrtnim ishodom po radnike koji su izvodili ili čistili bunare. Iz navedenih razloga, danas se uglavnom bunari izvode mašinskim bušenjem. Ovu vrstu bunara nazivamo bušeni bunari. Bušeni bunari se koriste za navodnjavanje poljoprivrednih površina, vodosnabdijevanje industrije i naselja, odvodnjavanje rudnika, zahvatanje termalnih, termomineralnih i mineralnih voda i sl.

Pobijeni bunari se izrađuju veoma lako i jeftino. Dovoljno je samo da se odredi tačka pobijanja. Onda se pristupalo zabijanju cijevi na zadato mjesto. Prethodno je cijev (najčešće pocinčana 5/4" do 2"), na određenom mjestu, i to uglavnom pri donjem kraju izbušena u vidu filtera, kako bi voda mogla da ulazi u cijev. Donji kraj cijevi je obrađen u vidu "špica" radi lakšeg pobijanja u tlo. Čim se stigne do vodonosnog sloja, pobijanje bi se zaustavilo, i na cijev se montira pumpa i crpljenje vode je moglo da počne. Međutim, ovaj vid bunara je prostorno ograničen na terene, gdje su prisutni vodonosni slojevi izuzetno dobrih filtracionih karakteristika sa velikom količinom podzemne vode do dubine manje od 9 m (uglavnom u području ravnica uz riječne tokove). Obzirom na prečnik cijevi, u ove bunare nije moguće smjestiti pumpe na električni pogon, a kapacitet im je ograničen na potrebe za vodom individualnih domaćinstava.

Bunari se mogu bušiti raznim ručnim ili mašinskim metodama. Na ovaj način se mogu dostići mnogo veće dubine, čak i nekoliko stotina metara. Bušeni bunari se zacjevljuju sa cijevima (najčešće čeličnim, pocinčanim, inox, plastičnim i sl). Bušenje bunara započinje sa većim prečnikom, da bi se poslije određene dubine nastavilo bušenje dletom manjeg prečnika. Bunar se zacjevljuje ugradnjom cijevi koja je manjeg prečnika od bušotine. U zoni vodonosnog sloja, zacjevljenje bunara se izvodi bunarskim filterskim cijevima koji se prave od različitih konstrukcija perforiranih cijevi (mostićavi, žičani, slotirani, višeslojni i sl.), koji omogućavaju da okolna voda ulazi u bunar. Donji dio bunarskog zacjevljenja (ispod filtera) ima taložnik, najčešće sa konusnim završetkom na donjem dijelu, radi lakše ugradnje i čišćenja. Prstenasti prostor, između postavljene cijevi i bušotine, se popunjava glinovitim tamponom u zoni pune cijevi, a šljunčanim granulisanim zasipom u zoni bunarskog filtera. Tampon od gline ili cementne mase u prstenastom prostoru od površine terena do vodonosnog sloja, ima funkciju nepropustljivog sloja koji sprečava zagađenje bunara

Odgovori na najčešće postavljana pitanja u vezi bunara

Želim da iskopam bunar ili da naručim kopanje ili bušenje bunara - šta da radim ?

Izvođenje bunara može da bude veoma rizičan, složen i opasan posao sa neizvjesnim ishodom. Već od faze lociranja bunara, kvaliteta izvođenja, vrste ugradbenih materijala (bunarskih filtera) i dr, neophodna je stručna pomoć. Zbog toga se nemojte ustručavati da kontaktirate stručno (licencirano) preduzeće koje izvodi ove radove. Jedno od njih je "IPIN" Institut za primjenjenu geologiju i vodoinženjering iz Bijeljine. Stručnjaci iz oblasti hidrogeologije će Vam dati savjete, ponudu i preporučiti kako da dođete do željenog cilja.

Ako angažujete stručnjake, eliminisaćete veći dio rizika u rezultatima. Naime, već nakon terenskog pregleda lokacije i uvida u geološku građu terena (geološke i hidrogeološke karte, rezultate prethodnih istraživanja tog prostora), stručnjaci Vam mogu reći ima li smisla ulagati novac u istražne radove ili bušenje bunara ili su prisutne samo vodonepropusne (bezvodne) stijene. Naravno, ako je stanje povoljnije, pristupa se geofizičkim ispitivanjima, istražnim bušenjima, testiranju i analizama, te se u konačnom radi bunar. Izostajanje prethodnih faza istraživanja povećava rizik u rezultate, ali ima terena gdje se sa zadovoljavajućom sigurnošću može pretpostaviti kapacitet i kvalitet budućeg bunara, pa se odmah pristupa izvođenju bunara. Ugovaranje bunara i izbor izvođača izvršite prema navodima i kriterijima koji slijede u nastavku teksta.

Kako da ugovorim sa izvođačem bunara da mi uradi kvalitetan bunar ?

Ukoliko nemate projekat bunara urađen i revidovan od licenciranih preduzeća za hidrogeološke radove, najbolje je da slijedite naredna uputstva:

1. Posao ugovarajte isključivo sa licenciranim izvođačem (dokaz rješenje Ministarstva za industriju, rudarstvo i energetiku ili zapisnik geološkog inspektora), koji ima reference o uspješno izvedenim poslovima.

2. Provjerite da li su neki od korisnika bunara sa referens liste izvođača, zadovoljni u toku korišćenja bunara.

3. Nikada ne ugovarajte tražeći ponudu "po metru" dužnom bušenja, nego tražite da Vam izvođač predloži predmjer radova sa specifikacijom vrste i količine materijala i radova koje će izvesti, pa je uporedite sa uputstvima, koja su data u nastavku teksta.

4. Provjerite koliko izvođaću treba prostora, za organizaciju radilišta (pristupni put za transport mehanizacije na lokaciju bunara, prostor oko lokacije bunara), i zahtjevajte da po završetku radova vrati teren u prvobitno stanje.

5. Insistirajte na primjeni bušenja bez korišćenje bentonitske isplake, jer ista smanjuje filtracione karakteristike pribunarske zone i kapacitet (količinu vode koju možete dobiti) budućeg bunara.

6. Prečnik bunarske cijevi ne bi smio biti manji nego prečnik prirubnica cjevovoda do pumpe, kao i maksimalni prečnik pumpe i njenog motora sa kablom, koje planirate ugraditi u bunar, nego minimalno 5 cm veći, a nekada ni to nije dovoljno u zavisnosti od proračuna brzine kretanja vode i očekivanog kapaciteta bunara.

7. Prečnik bunarske cijevi treba da je minimalno za 5 cm (kod bunara prečnika cijevi do 200 mm), 10 cm (kod bunara prečnika cijevi preko 200 mm) veći od spoljašnjeg prečnika bunarske i filterske cijevi koju treba ugraditi.

8. Odnos otvora bunarskog filtera prema ukupnoj razvijenoj površini bunarske filterske cijevi treba da bude optimalno preko 20 % radi smanjenja kritičnih ulaznih brzina, izbjegavanja povišene mutnoće i pjeskarenja bunara, kao i povećanja optimalnog kapaciteta bunara.

9. U prstenasti prostor bušotine, u intervalu dubine ugradnje bunarskog filtera, tj. dubine vodonosnog sloja od poroznih stijena (šljunak, pijesak ili ispucale i kavernozne čvrste stijenske mase), ugrađuje se obavezno šljučani zasip (optimalno kvarcnog sastava) ujednačene granulacije, veličine u zavisnosti od veličine zrna formacije (u pjeskovitim slojevima obično 1-4 mm, a u šljunkovitim obično 4-8 mm). U terenima sa preovlađujućim krupnozrnim šljunkovima sa valuticama, granulisani filterski zasip može da izostane uz uslov da se izvrši odgovarajuća razrada materijala. Takođe se u akviferima sa ispucalim tipom poroznosti, praktikuje izostavljanje zasipa, ali samo uz uslov da nije izražena kavernoznost, i da pukotine nisu zapunjene sitnozrnim frakcijama koje mogu vremenom dovesti do kolmiranja u zoni zasipa i pribunarskoj zoni.

10. U prstenasti prostor bušotine, od površine terena do dubine maksimalno 0,5 m iznad bunarskog filtera se ugrađuje tampon od glinovitog materijala, bentonita ili cementne mase radi sprečavanja prodora zagađene vode sa površine.

11. Razrada (osvajanje pribunarske zone) i ispiranje bunara, treba da se izvodi adekvatnom metodom, zavisno od vrste stijenskog materijala vodonosnog sloja (aerflifovanje sa sekcionim ispiračima, klipovanje ili druga metoda). Ispiranje samo crpljenjem pumpom nije dovoljno za razradu bunara, jer se tako ne može očistiti pribunarska zona od sitnozrnog materijala koji smanjuje kapacitet bunara i vremenom dovodi do ubrzanog propadanja, odnosno "starenja" bunara, pjeskarenja, povišene mutnoće, smanjenja njegovog kapaciteta i kratkog vijeka trajanja. U toku razrade i ispiranja bunara je neophodno mjeriti mutnoću vode terenskim turbidimetrom i sadržaj pijeska imhofovim lijevcima. Razrada i ispiranje bunara je završeno kada je u bunarskoj vodi sadržaj pijeska manji od 0,5 ml/m3 vode, a mutnoća ispod 1 °NTU skale.

12. Probno crpljenje bunara treba izvesti u dvije faze. Prva faza tzv. step-test kratkotrajnim crpljenjem bunara sa tri različita kapaciteta bez prekida (od manjeg ka većem), a zatim dugotrajno probno crpljenje koje treba da se izvede u minimalnom trajanju 36 sati za bunare koji crpe vodu iz šljunkovito-pjeskovitog sloja u ravnici pored riječnog toka, a ukoliko se radi o bunaru koji crpi vodu iz čvrstih stijenskih masa sa izraženim pukotinsko-kavernoznim tipom poroznosti, onda je minimalna dužina crpljenja 168 sati bez prekida. Smanjenje dužine crpljenja dovodi do rizika da dođete do pogrešnih podataka o kapacitetu bunara, pogrešnog izbora pumpe i do neadekvatnog režima crpljenja u toku korišćenja bunara.

13. Uzorkovanje vode iz bunara vrši stručno lice, pri završetku probnog crpljenja, uz obaveznu konzervaciju uzorka adekvatnim metodama (korišćenjem hemikalija), i obavezno mjerenje nestabilnih parametara na licu mjesta (pH, sadržaj kiseonika, temperatura, mutnoća, sadržaj pijeska). Uzorkovanje vode za mikrobiološkku analizu vrši stručno lice u sterilisane boce i po proceduri koja se zahtijeva za ovu vrstu analiza.

14. Izvođač Vam je dužan po završetku bunara dati izvještaj sa podacima o izvršenim radovima u tekstualnom obliku, sa prikazom karakteristika vodonosnog sloja, litološko-tehničkih karakteristika bunara u tekstualnom i grafičkom obliku, sa rezultatima mjerenja nivoa vode i kapaciteta u vrijeme testiranja i probnog crpljenja bunara, proračunima optimalnog kapaciteta bunara, i hidrauličkih parametara bunara i hidrogeoloških parametara vodonosnog sloja (akvifera), te rezultatima analiza kvaliteta vode.

Kako odrediti, gdje i kada da se buši bunar ?

Moraćete da odredite lokaciju Vašeg bunara. U okviru posla na izradi bunara za preduzeća i naselja, vršimo besplatnu procjenu terena i biće nam drago da Vam pomognemo u određivanju najpogodnije lokacije za Vaš bunar. Neophodno je da se razmotre i raspoloživa površina terena, kao i geološke i hidrogeološke karakteristike područja. Lokacija mora biti i pristupačna za opremu koja se koristi za bušenje bunara. Kamioni sa bušaćom garniturom imaju približnu radnu visinu od 8 do 12 m, u toku izvođenja bunara. DOO "IPIN" posjeduje i garnituru za bušenje bunara koja ima malu radnu visinu (4 m). Takođe se moraju uzeti u obzir dalekovodi, drveće i strmi usponi, a posebno eventualna opasnost od mina (moguće prisustvo minskih polja u bivšim zonama ratnih dejstava). Važno je pružiti dokaz o riješenim imovinskim odnosima na lokaciji bušenja, transportnim putevima i radnom prostoru.

U svakom slučaju, ne mogu se garantovati količine vode, samo posmatranjem površine terena. Mi koristimo iskustvo naših istraživača geologa i hidrogeologa, geološke karte i podatke o rezultatima prethodno izvedenih geoloških istraživanja šireg područja, kao i poznavanje geološke i hidrogeološke građe vašeg područja, da Vam pomognemo da odredite najpovoljniju lokaciju Vašeg bunara.

Mi smo u mogućnosti da bušimo Vaš bunar ukoliko je obezbjeđen pristup lokaciji, po svim vremenskim uslovima. Najpovoljnije vrijeme izvođenja bunara je prije nego što počenete izgradnju objekta (zgrade ili fabrike). To je najpovoljnije vrijeme za izvođenje bunara jer time dobijate vlastitu vodu, neophodnu u vrijeme izgradnje objekta i takođe, obezbjeđujete vodu za grijanje i hlađenje objekta toplotom zemlje (primjenom toplotnih pumpi), pranje, čišćenje, ispitivanje instalacija pod pritiskom itd. u vrijeme izvođenja vaše zgrade ili fabrike.

Koliko će biti dubok moj bunar ?

Dubina bunara će zavisiti od geološke i hidrogeološke građe područja. Bunarska voda dolazi iz podzemnih akvifera odn. vodonosnih slojeva. Akviferi su prisutni u podzemlju na različitim dubinama. Uloga akvifera, je da akumuliraju podzemne vode i da ih mogu otpuštati, odnosno da se iz njih mogu crpljenjem dobiti količine podzemne vode. To su najčešće šljunkoviti i pjeskoviti slojevi, ispucali i kavernozni krečnjaci, ispucali dolomiti i druge porozne stijene. Zbog ovih razlika, dubina bunara se konačno određuje tek nakon završenog bušenja bunara, ali se na nekim terenima može orijentaciono pretpostaviti, bez dodatnih istražnih radova.

Možete li odrediti količinu vode (kapacitet bunara) ?

Nažalost, nema načina da se unaprijed odredi količina vode (kapacitet) bunara ili kvalitet vode dok se bunar ne izvede. Kvalitet vode bunara ne može biti određen prije nego što se u bunar instalira pumpa i izvrše probna crpljenja sa odgovarajućim mjerenjima na licu mjesta, uzorkovanjem, konzervacijom uzorka i laboratorijskim analizama. Međutim, u više slučajeva, mi možemo pretpostaviti kvalitet vode, unaprijed, zahvaljujući velikom iskustvu i poznatim hidrogeološkim i hidrohemijskim uslovima na Vašem području. To nekada može uticati na Vašu odluku o ulasku u postupak bušenja bunara ili odustajanje od izvođenja terenskih radova. Tokom postupka izvođenja bunara, mi smo u mogućnosti da Vam obezbijedimo proračune i kvalitetnu razradu i osvajanje Vašeg bunara da se obezbijedi maksimalna moguća količina vode iz tog akvifera. Nakon završetka bunara, i izvedenih laboratorijskih analiza, mi smo u mogućnosti da Vam kažemo kvalitet vode iz vašeg bunara.

Da li mogu da popravim ili osposobim moj stari bunar ?

Ukoliko nije došlo do ozbiljnijeg oštećenja bunarskog zacjevljenja (cijevi i bunarskog filtera), moguće je izvršiti revitalizaciju bunara. To se može provjeriti podvodnim snimanjem kamerom i dati predlog za revitalizaciju bunara. Ukoliko je prečnik bunarske cijevne konstrukcije veći, moguće je ponekada izvršiti i sanaciju bunara sa oštećenom filterskom konstrukcijom, ugradnjom nove cijevne i filterske konstrukcije manjeg prečnika i uz fizičko-hemijsku revitalizaciju stare cijevne konstrukcije i pribunarske zone. Nemojte se ustručavati kontaktirate specijalizovane izvođače za ovu vrstu radova (IPIN institut) i tražiti ponudu.

Koliko vode trebam ?

Lično korišćenje i potrošnja, sistemi navodnjavanja, protivpožarna zaštitia, bazeni, banje su nekoliko specifičnih potreba potrošnje koju treba da razmotrite kod određivanja potrebne količine vode za uredno vodosnabdijevanje. Iskustva dobre prakse ukazuju da je neophodno obezbjediti po osobi 380 litara na dan. Naši stručnjaci Vam mogu pomoći kod procjene potrebnih količina vode.

Koju snagu odn, veličinu pumpe trebam za moj bunar ?

Svaki sistem vodovoda je dimenzionisan zavisno od nekoliko faktora. Za dimenzionisanje pumpe je važno razmotriti: dubinu bunara, kapacitet bunara određen prema kriteriju dozvoljenog sniženja i kritičnih ulaznih brzina, statički nivo vode u bunaru (prije uključenja pumpe), dimenzije bunarske cijevi i rješenje vodovodnog sistema sa pozicijom rezervoara. Ako su ovi parametri poznati, moguće je izvršiti dimenzinisanje bunarske pumpe za Vaš vodovod.

Zašto moj bunar nema dovoljno vode i zašto se moja pumpa isključuje često zbog prekomjernog obaranja nivoa vode u bunaru ?

Neadekvatno - nestručno izvođenje bunara može da rezultira nedovoljnim kapacitetom ili lošim rezultatima analiza kvaliteta usled:

a.) Neadekvatne metode bušenja,
b.) Loših osobine bunarske cijevne i/ili filterske konstrukcije,
c.) Neadekvatne metode ili prekratkog trajanja razrade i ispiranja bunara,
d.) Nedovoljnog vremena testiranja bunara, ili neprimjenjivanja kriterija ulaznih kritičnih brzina pri određivanju kapaciteta bunara.

Da li ja treba da instaliram bilo kakvu opremu za popravku kvaliteta vode (filtraciju, omekšavanje, dezinfekciju) ?

Kretanjem vode kroz različite pore u stijenskim masama, dolazi do rastvaranja minerala prisutnih u formaciji sa kojima je voda u kontaktu. Voda sadrži mnoge mineralne soli koje su porijeklom iz formacija kroz koje prolazi na svom putu do Vašeg bunara. Različiti filteri i sistemi za omekšavanje vode se često dodaju za izdvajanje različitih čestica i mineralnih soli iz vode. U skladu sa Vašim pitanjem, nakon instaliranja pumpe sa pratećom opremom, testiranja i analiza kvaliteta, biće nam zadovoljstvo da Vam preporučimo neke od potrebne opreme za dezinfekciju, filtraciju ili omekšavanje vode, ukoliko je to uopšte potrebno na Vašem terenu.

Zašto je voda iz mog bunara mutna, ili zagađena ?

Zagađenje bunarske vode (ili loši rezultati analiza kvaliteta vode) najčešće znači:

- Neophodno je čišćenje i revitalizacija bunara (ako se stanje pogoršalo u odnosu na protekli period),
- Neadekvatno lociranje bunara,
- Međusobna veza podzemnog toka sa lokacijom zagađujuće materije,
- Nepostojanje cementacije uvodne kolone ili
- Nestručno uzorkovanje vode za analize kvaliteta vode i sl.

Zašto voda iz mog bunara ima mnogo pijeska ?

Čest uzrok pijeska u bunarskoj vodi, bušenih bunara je prekomjerno crpljenje jačom pumpom od optimalnog kapaciteta bunara, nepovoljan režim rada pumpe (nedovoljan rezervoarski prostor na vodovodu i učestalo paljenje i gašenje pumpe), ugradnja loše odn. neodgovarajuće filterske konstrukcije (male poroznosti filtera), loše razrade i ispiranja po završetku zacjevljenja bunara, "propadanja" bunarskog filtera, određivanja optimalnog kapaciteta bunara bez primjene kriterija "kriterija kritičnih ulaznih brzina" i sl. Možda i sami možete konstatovati neki od navedenih uzroka i riješiti problem. U svakom slučaju to je razlog da se obratite hidrogeolozima

Kako da izvršim čišćenje ili revitalizaciju bunara ?

Primjena hemijskih sredstava, mogućnost oštećenja bunarske konstrukcije, neophodna specijalna oprema za podvodno snimanje, aerliftovanje, mjerenja, pripremu i doziranje hemikalija i kontrolne analize zahtijevaju specijalizovane izvođače. Čišćenje i revitalizaciju (rehabilitaciju ili sanaciju) bunara izvode specijalizovana preduzeća koja su licencirana i za radove u oblasti geologije i hidrogeologije. Jedno od njih je " IPIN" Institut za primjenjenu geologiju i vodoinženjering iz Bijeljine i nemojte da se ustručavate kontaktirati ovo preduzeće ukoliko sumnjate da treba izvršiti revitalizaciju industrijskog ili bunar vodovoda za naselja i gradove.

Da li treba da tražim izradu analiza kvaliteta vode ?

Ispitivanje kvaliteta vode treba da uslijedi ukoliko niste zadovoljni odgovorom na neka od sledećih pitanja:

- Kakav je ukus? (možda slan , lužinast, metalni, gorak i sl. ...)
- Ima li problema sa mirisom vode ? (ustajao miris, na jaje, miris nafte, metana, hemikalija i sl.)
- Postoje li bilo kakvi vizuelni problemi sa vodom ? (ima li taloga ili mulja, mrlja, mliječni izgled, zelenkastu, crnu ili žućkastu boju ...)
- Da li je lokacija bunara u blizini zagađivača ? (deponije otpada, hemijska skladišta ili ispuštanje hemikalija, kanalizacija, industrijske deponije, mulj, poljoprivredni objekti i sl)

EPA (United States Enviromental Protection Agency) preporučuje ispitivanje vode kućnih bunara minimalno jednom godišnje.

Tumačenje stanja bunara, stanja izdani koju bunar drenira, odnosno iz koje zahvata podzemnu vodu, potrebu revitalizacije i čišćenja bunara, kao i druge uzroke koji mogu dovesti do pogoršanja kvaliteta bunarske vode rade hidrogeolozi, i nemojte se ustručavati da im postavite pitanja.

Koju analizu bunarske vode mogu da uradim ?

Zavisno od toga koliko želite potrošiti novca na analizu, odredićete nivo fizičko-hemijske analize vode. Fizičko-hemijska analiza jednog uzorka vode može da košta više od 50 do više od 1000.00 € i ove analize se rade najčešće za nova izvorišta gradskih vodovoda. Osim ovako detaljnih kompletnih analiza, postoje i osnovne fizičko-hemijske analize vode, kao i proširene odn. periodične fizičko-hemijske analize. DOO IPIN" radi fizičko-hemijske analize podzemne vode u vlastitoj laboratoriji, a može već na terenu da odredi 44 parametra kvaliteta.
U cilju mikrobiološkog pregleda uzoraka vode rade se tzv. bakteriološke analize u ovlašćenim Zavodima i Institutu za zaštitu zdravlja (http://www.phi.rs.ba/). Ove analize su značajno jeftinije od fizičko-hemijskih analiza vode.

Šta određuje ukupnu cijenu mog bunara ?

Cijena je zasnovana na mnogim faktorima, zato nikada nemojte ugovarati izvođenje isključivo razmatranjem najniže cijene "po metru bušenja". U toj varijanti ugovaranja dobićete što dublju "rupu" za što manje novca, a ne dobar bunar, jer će izvođač gledati da uštedi na ugradbenim materijalima i radovima koji slijede nakon bušenja, a što finansijski iznosi i više nego duplo u odnosu na cijenu bušenja. Dubina bunara, tip i vrsta zacjevljenja, vrsta bunarskih filtera, udaljenost od bunara do mjesta za odvod vode, raspoloživost el. energije na radilištu, metoda i dužina trajanja ispiranja, razrade i testiranja bunara probnim crpljenjem, vrste analiza i nivo obrade završnog izvještaja će značajno određivati i cijenu koja se u zbirnoj jediničnoj cijeni razlikuje od 20 do 15.000 konvertibilnih maraka po metru završenog bunara.

Kako da izaberem firmu koja buši bunare ?

Trebate razmotriti mnoge faktore. Kada birate izvođača za bušenje bunara, nikada nemojte odluku donositi samo na osnovu najniže cijene. Provjerite da li izvođač bunara (preduzeće) ima licencu, odnosno da li ispunjava uslove Zakona o geološkim istraživanjima i da li je siguran da će izvesti kvalitetno predviđene radove. Morate provjeriti reputaciju i iskustvo izvođača bušenja i opremanja bunara. To ćete izvesti uvidom u njegovu referens listu i provjerom zadovoljstva korisnika, nekih od navedenih izvedenih bunara. Takođe provjerite, kakve garancije na izvedeni bunar daje izvođač. Takođe trebate provjeriti, da li su zaposelni u firmi koja izvodi bunar prošli odgovarajuće školovanje ili obuke (inženjeri geolozi i bušači).

Šta Republika Srpska zahtijeva od mene prije početka izvođenja bunara, a šta prije početka korišćenja mog bunara ?

1. Prije početka izvođenja kućnih bunara za vlastitu upotrebu nije propisana obavezno obezbjeđenje vodoprivredne saglasnosti ili odobrenja za koncesiju od strane nadležnog ministarstva.

2. Za bunare koji služe za vodosnabdijevanje objekata preduzeća i naselja, sisteme za navodnjavanje poljoprivrednih površina pravnih lica, odvodnjavanje rudnika, eksploataciju malo mineralizovanih, mineralnih i termalnih voda (banje, akva parkovi, bazeni), za flaširanje, ekstrakciju gasova i mineralnih sirovina, neophodno je obezbijediti (može se naručiti od DOO "IPIN"):

a) prije početka radova na izvođenju bunara
- Projekat detaljnih hidrogeoloških istraživanja urađen od strane preduzeća ili institucije koja ispunjava uslove Zakona o geološkim istraživanjima, i revidovan od strane preduzeća ili institucije koja ispunjava uslove Zakona o geološkim istraživanjima,
- Predstudija ekonomske opravdanosti za istraživanje i eksploataciju podzemnih voda.
Nadležnom Ministarstvu industrije, rudarstva i energetike Republike Srpske (za bunare na teritoriji Republike Srpske) se podnosi zahtjev za koncesiju na istraživanja sa navedenom dokumentacijom u prilogu i tri primjerka grafičkog prikaza granica koncesionog polja sa tabelarnim prikazom kota i koordinata njegovih prelomnih tačaka. Nakon proglašavanja javnog interesa za predmetnu koncesiju se sklapa ugovor o koncesiji.

b) Ukoliko je bunar završen, po završetku terenskih radova, neophodno je da preduzeće koje ispunjava uslove Zakona o geološkim istraživanjima uradi Izvještaj o izvedenom bunaru, koji daje detaljne informacije o litološkoj građi terena, konstrukcionim karakteristikama bunara sa rezultatima mjerenja kapaciteta i nivoa vode za vrijeme probnog crpljenja i proračunom optimalnog kapaciteta, te rezultatima fizičko-hemijskih analiza i mirkobiološkog pregleda vode.

c) Za eksploataciju bunara koji služe za vodosnabdijevanje objekata preduzeća i naselja, sisteme za navodnjavanje poljoprivrednih površina pravnih lica, odvodnjavanje rudnika, eksploataciju malo mineralizovanih, mineralnih i termalnih voda (banje, akva parkovi, bazeni), za flaširanje, ekstrakciju gasova i mineralnih sirovina, je neophodno podnijeti zahtjev za koncesiju na eksploataciju podzemnih voda. U prilogu zahtjeva se obavezno dostavlja:
- elaborat o rezervama,
- Studija ekonomske opravdanosti za eksploataciju podzemnih voda.

Nakon proglašavanja javnog interesa za predmetnu koncesiju se sklapa ugovor o koncesiji, ukoliko već nije sklopljen prije faze istražnih geoloških radova.