Odgovori na najčešća pitanja (FAQ) u vezi istraživanja i korišćenja geotermalne energije

Šta je geotermalna energija ?

Termin geotermalna je Grčkog porijekla. Geo, znači zemlja, a therme znači grejanje, tako da je geotermalna energija, energija koja potiče od prirodne toplote Zemlje. Temperatura u Zemlji varira, i geotermalna energija je upotrebljiva u širokom opsegu temperatura, od sobne temperature do preko 150 °C. Za komercijalnu upotrebu, potrebno je da je geotermalni rezervoar u stanju da obezbijedi hidrotermalne resurse (tople vode i pare). Geotermalni rezervoari se obično dijele na niskotemperaturne (<150 °C) i visokotemperatne (> 150 °C). Uopšteno govoreći, visokotemperaturni rezervoari su pogodni za, komercijalnu proizvodnju električne energije. Geotermalni rezervoari se mogu naći u "geotermalnim sistemima," koji su regionalno raspoređeni u zavisnosti od geološke građe, gdje se u Zemlji prirodno javlja toplota blizu površine Zemlje, dovoljna da daje pare ili termalne vode, na površini. Primjer geotermalnih sistema su ležišta termalne vode u Semberiji i Posavini i širem području Panonskog basena.

Koje su prednosti korišćenja geotermalne energije?

Nekoliko atributa čini geotermalnu energiju, dobrim izvorom energije.

- Prvo, to je čista energija. Energija se, na ovaj način, može izdvojiti bez sagorjevanja fosilnih goriva poput uglja, gasa ili nafte. Geotermalna polja proizvode samo oko jedne šestine ugljen-dioksida, koji relativno čiste gasne elektrane proizvode, a veoma malo ili nimalo gasova azotnog oksida i sumpora. Binarne elektrane, koje su sa operacijama zatvorenog ciklusa, u suštini nemaju emisije gasova.
- Geotermalna energija je na raspolaganju 24 sata dnevno, 365 dana u godini. Geotermalne elektrane imaju prosečnu raspoloživost od 90% ili više, u poređenju sa oko 75% za elektrane na ugalj.
-Geotermalna energija je domaća i smanjuje našu zavisnost od inostrane nafte.

Zašto je geotermalna energija obnovljivi resurs ?

Zato što je njen izvor gotovo neograničena količina toplote koju stvara jezgro Zemlje. Čak i u područjima, gdje geotermalna energija zavisi od rezervoara tople vode, eksplaotisana količina vode može biti ponovo injektirana u podzemlje, što je čini održivim izvorom energije.

Gde ima geotermalne energije ?

Hidrotermalni resursi - rezervoari pare ili tople vode - dostupni su prije svega na sjeveru Republike Srpske i Bosne i Hercegovine (obod Panonskog bazena). Međutim, energija Zemlje može da se koristi u svim dijelovima teritorije Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, geotermalnim toplotnim pumpama i direktnim korišćenjem. Ostali značajni i širom svijeta prisutni geotermalni resursi - toplota suvih stijena i magme, na primer - čekaju budući razvoj tehnologije.

Koji su uticaji na životnu sredinu korišćenja geotermalne energije?

Geotermalne tehnologije nude mnoge prednosti za životnu sredinu, u odnosu na konvencionalne energije:

- Emisije su niske. Samo višak para se emituje od geotermalnih "flash" elektrana. Nema emisije u vazduh ili se tečnosti ispuštaju od strane binarnih geotermalnih elektrana, koje su projektovane da postanu dominantne tehnologije u bliskoj budućnosti.
- Soli i rastvorene minerale sadržane u geotermalnim fluidima, obično ponovo injektiramo sa viškom vode nazad u rezervoar, na dubini daleko ispod izdani svježe vode. Ovo recikliranje geotermalne vode puni geotermalni rezervoar. Grad Santa Rosa, u Kaliforniji, cevi tretirane otpadne vode grada odvode se do elektrane "Geysers (sr. gejziri)" koja se koristi za ponovno injektiranje fluida. Ovaj sistem će produžiti život rezervoara zbog reciklirane tretirane otpadne vode.
- Neka geotermalna postrojenja ne proizvode bilo kakve čvrste materijale, ili taloge, koji zahtevaju odlaganje u odobrenim lokacijama. Neke od ovih čestica se sada izdvajaju za prodaju (cink, silicijum, sumpor, na primer), što još povećava vrijednost resursa i unapređenje životnu sredinu.

Šta je vizuelni uticaj geotermalne tehnologije?

Sistemi daljinskog grejanja i geotermalne toplotne pumpe se lako integrišu u zajednicu sa tim da gotovo nema vizuelni uticaj. Geotermalne elektrane koriste relativno male površine, i ne zahtjevaju skladištenje, transport, odnosno sagorjevanje goriva. Nema emisije ili su vidljive samo pare. Ovi kvaliteti smanjuju ukupni vizuelni uticaj elektrana u ljepoti regiona.

Da li je moguće da se iscrpe geotermalni rezervoari ?

Dugoročna održivost geotermalne energije se pokazala na terenu Lardarello u Italiji još od 1913.g, na Vairakei polju u Novom Zelandu od 1958.g, a na terenu Gejziri u Kaliforniji od 1960.g. Pad pritiska i proizvodnje su se desili u nekih elektranama, a operateri su počeli povratno injektiranje vode za održavanje pritiska rezervoara. Cijevi tretirane otpadne vode, grada Santa Rosa, u Kaliforniji, odvode do "Geysers" (sr. gejziri) elektrane, da se koristi kao povratno injektirana tečnost, čime se produžava radni vijek, dok se reciklira otpadna voda.

Koliko košta da se razvije geotermalna elektrana ?

Troškovi geotermalnih elektrana su odavno ponderisani prema troškovima, a ne gorivu da bi ih prikazali. Bušenje geotermalnih bunara i izgradnja cjevovoda dolaze prvi, a zatim analiza resursa na osnovu informacija bušenja. Sledeći je projekat stvarnog postrojenja. Izgradnja elektrane bude obično završena, istovremeno sa konačnom razradom geotermalnog polja. Početna cijena za geotermalno polje i elektranu je oko $ 2500 po instaliranom kW u SAD-u, verovatno $ 3000 do $ 5000/kW za malu (<1MW) elektrane. Troškovi rada i održavanja su u rasponu od $ 0,01 do $ 0,03 po kWh. Većina geotermalna elektrana može da radi na više od 90% dostupnosti (tj. proizvodi više od 90% vremena), ali rad na 97% ili 98% mogu da povećaju troškove održavanja. Viša cijena struje-opravdava pokretanje postrojenja 98% vremena, jer rezultirajući veći troškovi održavanja se povrate.

Šta odlikuje dobar teren za razvoj geotermalne elektrane?

Termalna voda sa niskom mineralizacijoom i niskim sadržajem gasova, plitke izdani za proizvodnju i ponovno injektiranje vode, lokacija na privatnom zemljištu da se pojednostavi izdavanje dozvole, blizina postojećih dalekovoda, kao i za dostupnost obnovljive vode za hlađenje isparenja. Geotermalna temperatura fluida treba da bude najmanje 150°C, mada neke elektrane rade i na temperaturama fluida i nižim od 100ºC.

Koliko vode zahteva geotermalna elektrana ?

Potreban protok zavisi od temperature geotermalnog fluida, karakteristika okoline (radi obnavljanja), kao i energije pumpanja, potrebne za snabdijevanje i raspolaganje termalnom vodom. Izuzimajući pumpanje termalnih voda, geotermalna elektrana sa zatvorenom petljom, binarnog ciklusa bi trebala 28 do 38 litara u sekundi (l/s) kako biste proizveli 1 MW, od 150°C tečnosti sa temperaturom vazduha od 15,5°C. Ako su temperature fluida samo 100°C, trebalo bi 82 do 95 l/s, da se proizvede ista količina energije. Ako se koristi isparljivi rashladni sistem, biće potrebno od 3 do 5 l/s obnovljive (čiste), vode za hlađenje za proizvodnju 1 MW.

Da li se geotermalna energija može koristiti samo u terenima gdje ima termalne vode ?

Ne. Geotermalna energija može da se uzima, gotovo na svim terenima, zahvaljujući primjeni toplotnih izmjenjivača odn. toplotnih pumpi.

Od koga se dobija dozvola za istraživanje ležišta geotermalne energije ?

Za istraživanje ležišta geotermalne energije odn. podzemnih termalnih i termomineralnih voda se podnosi zahtjeva za koncesiju nadležnom ministarstvu industrije, rudarstva i energetike Republike Srpske (za teritoriju Republike Srpske).

Šta je neophodno da bi se dobila koncesija na eksplaotaciju termalnih voda ?

Uz zahtjev za koncesiju je neophodno dostaviti sledeću tehničku dokumentaciju:
- Projekat detaljnih hidrogeoloških istraživanja termalnih voda,
- Predstudiju ekonomske opravdanosti eksploatacije termalnih voda,
- Tri primjerka grafičkog prikaza predloženih granica koncesionog polja na topografskoj podlozi 1:25.000.

Ko može raditi tehničku dokumentaciju za dobijanje koncesije na istraživanje i eksploataciju ležišta termalne i termomineralne vode ?

Preduzeća i institucije koje ispunjavaju uslove Zakona o geološkim istraživanjima (Sl. glasnik Republike Srpske br. 51/04 i 75/10), kao i Pravilnika o tehničko-tehnološkim uslovima za obavljanje djelatnosti geoloških istraživanja (Sl. glasnik Republike Srpske br. 21/11). Jedno od tih je "IPIN" Institut za primjenjenu geologiju i vodoinženejring iz Bijeljine.

Ko može da vrši istraživanja ležišta termalnih voda ?

Preduzeća i institucije koje ispunjavaju uslove Zakona o geološkim istraživanjima (Sl. glasnik Republike Srpske br. 51/04 i 75/10), kao i Pravilnika o tehničko-tehnološkim uslovima za obavljanje djelatnosti geoloških istraživanja (Sl. glasnik Republike Srpske br. 21/11). Jedno od tih je "IPIN" Institut za primjenjenu geologiju i vodoinženejring iz Bijeljine

Koliko košta jedna geotermalna bušotina ?

U sadašnjim regionalnim okvirima Balkana, geotermalna bušotina dubine 2000 m košta do 2.000.000 €. Međutim, treba imati u vidu da razlike u cijeni mogu biti značajne, na što utiče geološka građa terena, pojava povišenih pornih pritisaka i gasova, nivo analiza, mjerenja i snimanja u toku izvođenja bušenja, predviđeni zastoji, dimenzije i tip zacjevljenja i dr.
Za dobijanje ponude za izvođenje geotermalne bušotine, je neophodno imati Projekat geotermalne bušotine i jasno definisan predmjer sa tehničkim opisom radova, koji rade preduzeća i institucije koje ispunjavaju uslove Zakona o geološkim istraživanjima (Sl. glasnik Republike Srpske br. 51/04 i 75/10), kao i Pravilnika o tehničko-tehnološkim uslovima za obavljanje djelatnosti geoloških istraživanja (Sl. glasnik Republike Srpske br. 21/11). Jedno od tih je "IPIN" Institut za primjenjenu geologiju i vodoinženejring iz Bijeljine

Da li se i kako može koristiti toplota zemlje primjenom toplotnih pumpi ?

Primjena toplotnih pumpi je detaljno objašnjena na web stranici: Odgovori na najcesca pitanja FAQ u vezi geotermalnog sistema primjenom toplotne pumpe.